შესავალი
SDLC (Software Development Life Cycle) — წარმოადგენს სისტემურ პროცესს, რომლის მიზანია პროგრამული უზრუნველყოფის შექმნა, ტესტირება, დანერგვა და შენარჩუნება სტრუქტურირებულად და ეფექტურად.
იგი გვეხმარება დავგეგმოთ განვითარების ეტაპები ისე, რომ საბოლოო პროდუქტი იყოს ხარისხიანი, დროულად მიწოდებული და ბიზნესის მოთხოვნებთან შესაბამისობაში.
1. მიზანი და პრინციპები
მიზანი: მაღალი ხარისხის პროგრამული უზრუნველყოფის დროულად და დაგეგმილ ბიუჯეტში მიწოდება, რომელიც აკმაყოფილებს მომხმარებლის მოთხოვნებს ძირითადი პრინციპები: დაგეგმვა, მკაფიო მოთხოვნები, ხარისხის მუდმივი კონტროლი, იტერაციული დეველოპმენტი, ცვლილებების და გუნდის ეფექტური მენეჯმენტი.
2. ტრადიციული ეტაპები
Idea -> Requirements -> Design -> Implementation -> Test -> Deploy -> Operate -> Maintain
- მოთხოვნები (Requirements): განსაზღვრე რა უნდა აკეთოს სისტემამ.
- დიზაინი (Design): არქიტექტურა და დეტალი.
- განვითარება (Implementation): კოდი, ტესტები.
- ტესტირება (Testing): ავტომატური + მექანიკური.
- გაშვება (Deploy): CI/CD-ით.
- ოპერირება (Operate) და მხარდაჭერა (Maintain): მონიტორინგი, ინციდენტის მართვა.
3. მოდელები — მოკლედ
- Waterfall — მკაცრი რიგი; კარგია პროგნოზირებად ძალიან სტრატეგიულ პროექტებში.
- Iterative / Incremental — მცირე და ხშირად ზრდადი რელიზები.
- Spiral — რისკზე ორიენტირებული (შეფასება ეტაპობრივად).
- V-Model — ტესტებს ამყარებს თითოეულ საფეხურზე.
- Agile — მოკლე შეზღუდული ციკლები (sprints/iterations), ტრადიციულად სწრაფი უკუკავშირი.
- DevOps — მიდგომა, რომელიც აერთიანებს დევსა და ოპსს, ყურადღება ავტომატიზაციასა და კონტინუალურ მიწოდებაზე.
4. Agile vs Waterfall — ძირითადი განსხვავება
- Agile: ინკრისული, ადაპტირებადი, სწრაფი უკუკავშირი, continuous delivery.
- Waterfall: წინასწარ განაწილებული ფაზები, უკეთესია, როცა მოთხოვნები მკაფიოა და საკომისიო.
5. თანამედროვე პრაქტიკები — რაც დღეს ითვლება «სავალდებულოდ»
- CI (Continuous Integration) — ყოველი commit-თან მიმდინარეობს ავტომატური build + tests.
- CD (Continuous Delivery/Deployment) — რელიზები ავტომატიზირებულია; feature flags/gradual rollout.
- Trunk-based development — მოკლე-lived branches ან პირდაპირ მთავარ რტოში მუშაობა.
- Feature flags — ახალ ფუნქციებს მართავენ დროსა და აუდიტორიაზე.
- Infrastructure as Code (IaC) — Terraform/Ansible/Kubernetes manifests.
- Observability — métrics / logs / traces (SLO/SLA/SLI).
- Security shifted left — ავტომატური SAST/DAST/Dependency scanning pipeline-ში.
6. მეტრიკები (დათვლის/შედგენის ინდიკატორები)
- Lead time — დრო იდეიდან production-მდე.
- Deployment frequency — რამდენჯერ ვიყენებთ რელიზს.
- MTTR (Mean Time To Recover) — საშუალო დრო აღდგენის.
- Change failure rate — რამდენი რელიზი იწვევს შეცდომებს.
- SLO / SLI — სერვისის სრულყოფის მეტრიკები.
7. როლები და პასუხისმგებლობები (შეკვეცილი)
- Product Owner (PO) — ბიზნესი, პრიორიტეტები.
- Scrum Master / Team Lead — პროცესის ხარისხი.
- Engineers / Devs — კოდი და unit tests.
- QA / SDET — ავტომატიზირებული ტესტები და ხარისხი.
- DevOps / SRE — infra, CI/CD, SLO-ები.
დასკვნა
პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარების სასიცოცხლო ციკლი ქმნის მყარ საფუძველს ხარისხიანი და საიმედო პროგრამული პროდუქტის ეფექტურად მიწოდებისთვის. მისი ეტაპების, მოდელებისა და საუკეთესო პრაქტიკის ცოდნა გუნდებს საშუალებას აძლევს გააუმჯობესონ სამუშაო პროცესი, სწორად განაწილონ რესურსები და მომხმარებლის მოლოდინებს სრულად შეესაბამებოდნენ.
თანამედროვე მიდგომების — როგორიცაა Agile, DevOps და CI/CD — გამოყენება უზრუნველყოფს, რომ განვითარების პროცესი იყოს მოქნილი, უსაფრთხო და უწყვეტად გაუმჯობესებადი, რაც საბოლოოდ ზრდის პროდუქტის სტაბილურობასა და წარმატებას.